ریسک چیست؟
در دنیای متنوع و پیچیده عصر حاضر با توجه به نیازهای وسیع و متنوعی که در حوزه‌‌های مربوط به گسترش تعاملات و تبادلات میان اشخاص مختلف از جمله حقیقی یا حقوقی، داخلی یا بین‌المللی و … به وجود آمده است، تقاضا برای تغییر ساختارها بسیار آشکار است و همچنین نیاز افراد به نرم‌افزارها و یا سخت‌افزارهای متناسب در زمینه‌های اقتصادی بسیار مورد توجه قرار گرفته است .
بحث تأمین امنیت و یا به عبارتی مطمئن بودن فعالان اقتصادی از شیوه عملکرد خویش، از موضوعات بسیار مهم است که به صورت صریح و عام در بحث بیمه نمایان و آشکار است.
شرکت‌های بیمه می‌توانند در جهت تأمین امنیت سرمایه فعالان اقتصادی و یا سرمایه‌گذاری و یا کاهش اثرات ناشی از خطرات بالقوه، بسیار مفید واقع گردند.
مفهوم ریسک موضوع بیمه
در انعقاد بیمه نامه سه عنصر اساسی وجود دارد. ریسک، حق بیمه و وقوع حادثه. که از این میان ریسک، نقشی مهمتر از بقیه موارد دارا است زیرا ارزیابی و محاسبه حق بیمه و نوع پوشش بیمه بر این اساس بین بیمه گر و بیمه گذار انجام می‌شود. در واقع ریسک به معنای احتمال وقوع حادثه در آینده است که به موجب آن انواع خسارت اعم از آتش سوزی، تصادفات، بلایای طبیعی و حتی مرگ اتفاق می‌افتد.
مشخصات ریسک بعنوان موضوع بیمه نامه
از آنجایی که موضوع عقد بیمه نامه ریسک و یا احتمال وقوع حادثه است، بر اساس قوانین بیمه، ریسک باید امری واقعی و اتفاقی و مشروع باشد. بر طبق قانون واقعی بودن ریسک به این معنی است که احتمال وقوع حادثه وجود داشته باشد. یعنی موضوع بیمه از قبل از انعقاد قرارداد از بین نرفته باشد و ریسک اتفاق نیفتاده باشد. در غیر اینصورت بیمه نامه باطل است.مشروع بودن ریسک موضوع به این معنی است که فعالیت2های موجب خسارت، از لحاظ قانونی جزو فعالیت‌های غیر مشروع مانند قاچاق مواد مخدر نباشد.
تعیین ریسک موضوع بیمه و اعلام ریسک
تعیین ریسک موضوع بیمه، امری حساس و پیچیده است. در بیمه نامه، ریسک موضوع از جهات مختلف تعیین می‌گردد: نوع حوادث، فعالیت‌ها و خسارات تحت پوشش.از مهمترین تعهدات بیمه گذار، اعلام ریسک‌های موضوع بیمه است که باعث می‌شود بیمه گر بتواند حق بیمه را ارزیابی و محاسبه کند.
اعلام ریسک توسط بیمه گذار در هنگام انعقاد بیمه نامه
سؤالاتی که بیمه گر طرح می‌کند باید توسط بیمه گذار با دقت و راستگویی پاسخ داده شود تا بیمه گر بتواند با توجه به شرایط موضوع بیمه، پوشش صحیحی را برای آن انتخاب کند. بیمه گر پرسشنامه‌ای از قبل تهیه می‌کند و براساس پاسخ‌های مشتری ریسک موضوع بیمه را ارزیابی می‌کند. درست بودن تشخیص ریسک به دقت در سؤالات مطرح شده بستگی زیادی دارد. سؤالاتی مانند مشخصات موضوع بیمه بر اساس نوع بیمه و سؤالاتی از قبیل اینکه آیا این موضوع قبلا تحت پوشش قرار گرفته است؟ و اگر قبلا بیمه شده است به چه علت باطل شده است؟ آیا حادثه مورد بیمه قبلا اتفاق افتاده است؟ اضافه بر اینها بیمه گر بایستی از وضعیت اخلاقی بیمه گذار اطلاعات کافی کسب کند تا بتواند در مورد انعقاد قرارداد تصمیم درستی بگیرد.
تشدید ریسک در طول اجرای قرارداد بیمه چیست؟
مفهوم تشدید ریسک
طبق اصول پس از انعقاد هر قراردادی، مفاد و تعهدات تا پایان دوره‌ی آن تغییر نمی‌کند. اما در قرارداد بیمه و طبق ماده 16 قانون بیمه، چنانچه ریسک موضوع بیمه بنا به دلایلی تشدید شود، بطوریکه اگر شرایط مورد بیمه قبل از عقد قرارداد اینگونه می‌بود، بیمه گر تمایلی برای پوشش بیمه به موضوع مورد نظر را نداشت، بیمه گذار ملزم است شرایط جدید را با بیمه گر در میان بگذارد.
ماده 16 قانون بیمه در این باره بدین شرح است:
هر گاه بیمه گذار در نتیجه عمل خود خطری را که به مناسبت آن بیمه منعقد شده است تشدید کند، یکی از کیفیات یا وضعیت موضوع بیمه را طوری تغییر دهد که اگر وضعیت مزبور قبل از قرارداد موجود بود بیمه گر حاضر برای انعقاد قراراداد با شرایط مذکور در قرارداد نمی گشت، باید بیمه گر را بلافاصله از آن مستحضر کند. اگر تشدید خطر یا تغییر وضعیت موضوع بیمه در نتیجه عمل بیمه گذار نباشد، مشارالیه باید مراتب را در ظرف ده روز از تاریخ اطلاع خود رسماً به بیمه گر اعلام کند.
اگر عوامل بوجود آورنده تشدید ریسک موضوع بیمه از طرف بیمه گذار باشد، لازم است که بلافاصله شرایط جدید را به بیمه گر اعلام کند. اما در صورتی که عوامل دیگری در تشدید ریسک موضوع بیمه دخیل بودند، بیمه گذار ملزم به اعلام شرایط جدید تا 10 روز پس از اطلاع یافتن خود است.
بنابراین لازم است که بیمه گر از شرایط جدید آگاه شده و طبق تشخیص و الزامات، موضوع بیمه را در شرایط جدید تحت پوشش قرار دهد.
در صورتی که در مورد تشدید خطر مورد بیمه، از طرف بیمه گذار اعلام صحیحی صورت نگرفته باشد، چنانچه این امر همراه با سوءنیت باشد، بیمه نامه باطل شده و در صورتی که سهوا اعلام صحیحی صورت نگرفته باشد، تشدید ریسک مورد بیمه، پوشش نسبی داده می‌شود.
از طرفی اعلام شرایط جدید از طرف بیمه گذار در مورد بیمه اشخاص و بیمه عمر لزومی ندارد زیرا بیمه گر در هنگام عقد قرارداد شرایط جسمانی بیمه گذار را می‌سنجد و طبق ارزیابی خود از کیفیت جسمانی او، قرارداد را تنظیم و منعقد می‌کند.
